हिरवळ - बिन पावसाच्या प्रदेशातील

On the occasion of Kuwait's National day

२००० साली भारतातील १८ वर्षाची शासकीय नोकरी सोडून स्वतःला ग्लोबल जगाला सामोरे जाण्याचे आव्हान दिले. हातात अमेरिकेचा एच वन बी व्हिसा  असताना अचानक आलेल्या कुवेत मधील नोकरीच्या संधीला होय म्हणालो. 

कारण हि तसेच होते. शासकीय नोकरीत मिळणाऱ्या तुटपुंज्या पगारामुळे महिन्याच्या शेवटाला कराव्या लागणाऱ्या गोळाबेरजेला कंटाळलो होतो. त्यात अमेरिकेत भराव्या लागणाऱ्या भरमसाठ करांची कल्पना होती. सगळ्यात महत्वाची गोष्ट म्हणजे अमेरिकेतला चुलत भाऊ म्हणाला होता "एकदा अमेरिकेत आलास कि तू कुठेच जाणार नाहीस .. त्यापेक्षा गल्फ मध्ये काही वर्षे काढून नंतर इकडे ये".

आता इथे कुवेत मध्ये एक तप उलटून गेले. आता उलट अशी म्हणायची वेळ आलीय कि "कुवेत मध्ये एकदा पाय ठेवला कि इथून पाय निघणे अशक्य आहे"..... कुवेत एवढे स्वास्थ देते.

मुंबईतून निघताना डोक्यात बरेच प्रश्न रेंगाळत होते -

-- बायको मुलांना आपल्याजवळ येण्यात किती वेळ लागेल ?

-- तुलनेने छोटे पगाराचे दिनार मधील आकडे ...आपल्या हाती काही उरेल का ?

-- वाळवंटात आपले मन रमेल का ?

-- इतकी वर्षे शासकीय नोकरीत घालवल्यावर परदेशातील नोकरीत आपला तग लागेल का ?

-- ब्यांकेचे कर्ज , मित्रांची उधारी 

-- कौटुंबिक आयुष्य, घरगुती जबाबदाऱ्या, मुलांचे शिक्षण , आणि एकंदरीतच आपले भविष्य ... असे अनेक प्रश्न 

मला आठवतो १४ मे २००० चा दिवस. ऑफिसच्या गाडीत बसून कुवेत विमानतळावरून निघाल्यावर रणरणत्या उन्हात तापून गरम झालेल्या गाडीत लागलेली जळजळीत धग... पण खर सांगू .. जशी पाच मिनिटात ती क्याम्री गाडी एअर कंडीशनर्ने थंड करून टाकली, तसेच काही, माझ्या डोक्यातले सारे प्रश्न एक एक करत कधीच लोप पावले.

मी मुळचा कोकणातला. त्यामुळे कुवेत मधील सुंदर समुद्र बघून प्रथम दर्शनीच एकदम हायसे वाटले. या  समुद्रासार्खीच विशाल हृदयाची काही माणसे अगदी सुरुवातीलाच भेटली आणि या शहराने मला नकळतच कधीच आपलेसे करून टाकले काही समजले नाही.

कामावरच्या कुवेती मुदीरने (म्यानेजर) माझ्या मुलाखती दरम्यान दिलेल्या शब्दाला जागत कुटुंबासाठीचा व्हिसा एका महिन्यातच माझ्या हाती दिला. गल्फमध्ये ड्रायविंग लायसेन्स मिळवणे किती अवघड आहे याचे बरेच किस्से कानी आले होते, पण तीन महिन्याच्या आतच ड्रायविंग लायसेन्स हाती आले.

मुंबईत रोजच तीन चार तासांचा बस ट्रेन चा प्रवास, त्यातून होणारी जीवाची घालमेल ... आणि आता ऑफिस साठी फक्त २० मिनिटांचा प्रवास .. आणि तोही सुरेख गल्फ रोड चा आस्वाद घेत. 

सुरुवातीला विशिष्ट पेहराव आणि विशिष्ट अशी भाषेची लकब यामुळे परके  वाटणारे ऑफिस मधील कुवेती   सोबती काही दिवसातच मऊशार हिरवळीसारखे वाटू लागले.

कोकणातल्या एका खेडेगावात बालपण गेलेले. आईवडील आणि भावंडासोबत फक्त कष्टाचे दिवस बघितलेले. एस एस सी ला बोर्डात, अभियान्त्रीकेची पदवी विशेष प्राविण्यासह ... भारतातल्या अठरा वर्षांच्या नोकरीत एकच  खंत मनाला निराशा द्यायची ... एवढे शिक्षण घेऊन सुध्धा मी माझ्या कुटुंबाला आर्थिक स्थेर्य देऊ शकत नव्हतो.

आज कुवेतमधील एका तपाच्या वास्तव्यानंतर मी स्वतःला खरोखर धन्य मानतो आणि कुवेत बद्दल कृतज्ञता व्यक्त करतो. आयुष्यातली बहुतेक सारी स्वप्ने फक्त आणि फक्त कुवेत मुळेच शक्य झाली. ब्यांकेचे कर्ज फेडले, मित्रांची देणी दिली, गावात घर झाले, जे मला शक्य झाले नव्हते ते अमेरिकेतील शिक्षणाचे स्वप्न मुलांच्या मार्फत पुरे केले ... आणि असे बरेच काही ...

कधी कधी वाटते ... या कुवेतचे आणि आपले काही तरी पूर्व जन्मीचे कृनानुबंध असावेत ... त्या शिवाय काय कुवेत ने माझ्या आयुष्याला एवढा आधार दिलाय?

दिलीप सावंत 

पायलट - एक वेगळं करियर

आपण अनेक वेळा विमान प्रवास करतो. ते इतकं सवयीचं आहे की आपण विमानात जातो, सामान ठेवतो आणि ठराविक सूचना सुरु होतात. त्यामधे आपल्याशी पायलट पण बोलतो. तो आपलं नाव सांगतो. कुठून जाणार, किती ऊंची वरुन जाणार, अंदाजे लागणारा वेळ... सगळं सविस्तर सांगतो. आपल्या सगळ्यांना सुखरुप पोहोचवायची जबाबदारी त्या पायलटची असते. ह्या सगळ्याकडे आपलं किती लक्ष असतं ?  पण मंडळी, विचार करा, जर एका विमान प्रवासात आपल्याला ऐकू आलं की –This is Captain Aditya Patwardhan , Pilot in Command  for this Flight AI xxx flying from……. तर एकदम कान टवकारुन ऐकाल ना. हो.......हे अगदी खरंय. श्री चंद्रशेखर पटवर्धन आणि सौ. उमा पटवर्धन यांचा मुलगा आदित्य पटवर्धन याने Commercial Pilot चे प्रशिक्षण घेतले आहे. एक वेगळं करियर, त्याचे वेगळे अनुभव आदित्य कडून ऐकायला मिळाले.

आदित्यने 12 वी नंतर वाणिज्य शाखेत प्रवेश घेतला. मोठा भाऊ, आई घरचा मोठा व्यवसाय सांभाळतात तर ओघाने आदित्य पण ह्यात येणार हे साधारण मनाशी ठरलेले असते. पण ह्या काळात आदित्य पुण्याजवळ हडपसर येथे Gliding Center ला गेला. तिथे त्याने पहिले Training घेतले. तिथे त्याची प्रगती पाहता त्याला Commercial Pilot साठी काय काय करावे लागेल ह्याचे  Training देण्यात आले. त्यानंतर आदित्यचा कल Commercial Pilot होण्या कडे वळला. त्याच दरम्यान त्याचा एक मित्र Commercial Pilot चे प्रशिक्षण घेत होता. त्याच्या कडून आदित्य ने सर्व माहिती मिळवली. हे जेव्हा आई-बाबांना सांगितले तेव्हा बाबा एकदम खुश झाले. आदित्य  काहितरी वेगळं करतोय ह्याचा त्यांना खूप आनंद झाला. आईला मात्र आपलं पिल्लू दूर जाणार हा विरह,  Commercial Pilot  म्हणजे जरा काळजी..... पण   काहीतरी वेगळं करतोय ह्याचा खूप आनंद अशा संमिश्र भावना होत्या.  पण मनापासून आई-बाबा-भाऊ (चिन्मय) ह्यांनी प्रोत्साहन दिले.

 
आदित्य ने ऑस्ट्रेलिया येथे हे प्रशिक्षण  घ्यायचा निर्णय घेतला. त्यासाठीची शैक्षणिक पात्रता (12 th Std with Maths and Physics ) त्याने आधीच पूर्ण केली  होती. Physical fitness आणि अजून काही परीक्षा देऊन् आदित्यने  प्रवेश प्रक्रिया पूर्ण केली.  Commercial Pilot चा course 12 महिन्यांचा असतो. पण हे केवळ हवामानावर अवलंबून असते. जर हवामान खराब असेल तर जास्त दिवस  लागतात. हे जरा नवीन वाटले पण विचार करता पटले.  कॉलेज मधे सगळ्यात महत्वाचा बदल म्हणजे सगळं स्वत:चं स्वत: शिकायचे असे अपेक्षित होते.  2 -3 आठवडे अभ्यास करायचा  आणि त्याची परिक्षा द्यायची.   12 वी पर्यंतच्या भारतीय अभ्यासक्रमानंतर हे कठीण होते पण आदित्य ने अतिशय  उत्तम प्रकारे  पार पाडले.   College चे routine खूप hectic  असते. रोज सकाळी लवकर (5 वाजता) उठून स्वत:चा व्यायाम (Physical Fitness  पण स्वत:चा स्वत:च ठेवणे अपेक्षित होते) करुन, विमानाची सगळी तपासणी करायची. त्यात विमान साफ करणे हे पण स्वत:लाच करावे लागते. All OK झालं की मग Instructor  ची वाट पहायची. तो आला की मग त्याने OK म्हटलं की मग त्याच्या  मार्गदर्शना खाली Flight घ्यायची.   College  सुरु झाल्यापासून साधारण एका आठवड्यात विमान चालवायला मिळते.  आदित्य अतिशय उत्साहाने सागत होता की "पहिली  फ्लाइट घेतली तेव्हा खूप thrilling वाटलं." ह्या सगळ्या  Visual Flights असतात.म्हणजे विमान जास्तीत जास्त 10000 फूट उंची वरुन उडते. त्या शिकाऊ विमानात सगळं Manual handling  असतं. म्हणजे विमान उडवताना  खाली जमीन, शेत, नद्या, रस्ते सगळं  व्यवस्थित दिसतं आणि ते पाहूनच आपण विमान चालवायचं. Radar monitoring etc Automation नसतं. ह्यात वेगळंच Thrill असतं. सगळ्यात महत्वाचं म्हणजे जेव्हा exam असते तेव्हा काय चूक, काय बरोबर हे सांगितले जाते आणि जे चूक असेल ते सुधारण्यासाठी  सांगितले जाते. थोडक्यात  100% marks मिळवावे  लागतात तेव्हाच  पास असं Declare  केलं जातं.
 
 "ह्या सर्व course मधे तुला  Thrilling  अनुभव काय आले?  " असे  विचारता  आदित्य ने  दोन खूप वेगळेच अनुभव  सांगितले ते असे.....

एकदा  विमानात बसलो आणि साधारण 5000  फूट उंच गेलो  असता मला एकदम  वारा  आला असे वाटले. शेजारी  बसलेल्या  माझ्या Instructor  ने मला  मागे वळून पहा असा इशारा केला. पहातो तर  विमानाचे दार  उघडले  होते.  एक क्षण प्रचंड  भीती वाटली  पण नंतर  हळुच  उठून  दार  लावले आणि Flight continue केली.

असेंच  अजून एकदा Fly  करत  असताना कळले की विमानातील  दिशा  दाखवणारे  यंत्र  निकामी  झाले  आहे.  आपण कुठे  जातोय हेच  कळत नव्हते. त्या वेळी Instructor पण बरोबर नव्हता. बर्‍याच वेळाने एका  लहान Private  धावपट्रटीवर  विमान उतरवले. तेथील लोक अतिशय  साशंक  नजरेने पहात होते.   त्या लोकाना सांगितले कि  मी चुकलो आहे तर त्या लोकांनी खूप चांगली मदत केली.  मग Control  room शी संपर्क साधून परत आलो.  आल्यावर भिती  वाटत  होती की Instructor नक्की  रागावणार.... warning  देणार ! पण ह्यातले  काहीच झाले नाही.  आश्चर्य म्हणजे खूप स्तुती केली गेली.

  
ह्या अनुभवावरुन  असे लक्षात आले की नुसते विमान चालवायला शिकवणे हे महत्वाचे  नाही तर How to React In case of Emergency , keep patience , safety regulation etc is also a part of Training and is very very important in future . 

 
तर  असा  हा धडाडीचा आदित्य आता भारतीय  License मिळवण्याच्या प्रयत्नात आहे.  त्याला खूप खूप शुभेच्छा !!

स्मिता काळे